Psychoanalyse
De rol van het onbewuste
Wat is psychoanalyse
Psychoanalyse berust op de waarneming dat veel patronen in ons gevoel en in ons gedrag onbewust verlopen. Iemand voelt zich bijvoorbeeld ongelukkig of angstig, maar begrijpt niet waardoor. Of iemand probeert zich te binden aan een partner, maar dat lukt niet, hoe graag hij het ook wil. Juist omdat het om onbewuste patronen gaat, kunnen mensen zichzelf met dit soort problemen vaak niet helpen. Ook adviezen van vrienden of familie werken dan meestal onvoldoende.
De psychoanalyse
In een psychoanalyse proberen analyticus en cliënt samen te gaan onderkennen hoe onbewuste patronen van invloed zijn op de relaties, gedragingen en gevoelens bij de cliënt. Ook proberen zij te begrijpen hoe deze patronen zich hebben ontwikkeld. Binnen een psychoanalyse, anders dan bij psychotherapie, komt de cliënt vier of vijf eer per week gedurende drie kwartier bij de analyticus en ligt daar op de bank. De analyticus zit in een stoel achter de bank en vraagt de cliënt om te proberen alles te zeggen wat er in hem opkomt. Door zich over te geven aan de innerlijke stroom van gedachten, gevoelens en fantasieën, richt de cliënt zich meer naar binnen, Allerlei gedachten en gevoelens, waar hij zich voor schaamt of die hij in het dagelijkse leven misschien als onbelangrijk of onzinnig verwerpt, kunnen zo meer aandacht krijgen. Dit betekent dat hij in een wat andere belevingswereld terecht komt, anders dan wanneer hij gewoon met iemand aan het praten is. De analyticus van zijn kant luistert zo neutraal mogelijk naar alles wat de cliënt naar voren brengt en probeert ook te onderkennen wat de dingen die hij hoort, bij hemzelf oproepen. Soms vraagt de analyticus iets en van tijd legt hij de cliënt voor wat hij meent te zien. Dat kan bijvoorbeeld gaan om de betekenis van bepaalde gedragingen of van een bepaald gevoel. Ook komen regelmatig zaken aan bod die zich afspelen in het contact tussen de cliënt en de analyticus. In een goedlopende psychoanalyse ontstaat een veilig klimaat waarbinnen het mogelijk is om over pijnlijke en beschamende dingen te praten. De problemen waarmee de cliënt worstelt, komen zo tot uitdrukking in het contact met de analyticus. Daardoor kan de cliënt zijn problemen niet alleen verstandelijk, maar ook emotioneel gaan begrijpen. Op deze wijze worden geleidelijk de onbewuste patronen in iemands gedrag, gedachten en gevoel duidelijk. Dit leidt niet alleen tot een vermindering van klachten, maar ook tot een andere manier van met zichzelf omgaan. Vaak neem het gevoel van zelfvertrouwen toe. De cliënt gaat zijn gevoelens en gedachten beter begrijpen en meer serieus nemen. De cliënt wordt minder geleefd door onbewuste patronen en is beter in staat bij zichzelf te rade te gaan en eigen keuzes te maken. Daarmee neemt het gevoel van vrijheid toe, waardoor hij steviger in de wereld staat.
Uiteindelijk kan het leven van de cliënt daarmee ingrijpend veranderen, zowel innerlijk als in de contacten met anderen. Dat geldt in relaties, maar ook in het werk of in de studie. Een voorspoedige analyse leidt veelal tot een structurele verbetering van het psychisch, somatisch en relationeel functioneren.